2020 թվականի հունվարին Հայաստանում գրանցվել է ձվի գնի նվազում, սպառողների համար՝ շահեկան, արտադրող ընկերությունների համար՝ վնասակար միտումով։ Սննդամթերքի շուկայում գրանցված ձվի կտրուկ գնանկումը թե՛ մամուլում, թե՛ սոցցանցերում շարունակում է  կեղծ շահարկումների տեղիք տալ։ Տեղեկատվության ստուգման կենտրոնը ներկայացնում է, թե ձվի գնի նվազման հետևանքով ինչ ապատեղեկատվություններ են տարածվել։ 

1․ Գերարտադրությո՞ւն, թե՞ արհեսական գնանկում

Այսօր ձու կարելի է գնել 20-30 դրամով, այն դեպքում, երբ  ընդամենը մեկ ամիս առաջ ձվի գինը տատանվում էր 50-70-ի սահմաններում: Ձվի փոքր արտադրությամբ զբաղվող տնտեսվարողները ահազանգում են, թե այսկերպ խոշոր արտադրողները փորձում են մրցակցությունից դուրս մղել փոքր արտադրողներին։  

Թռչնաբույծների միության նախագահ Սերգեյ Ստեփանյանը տեղեկացնում է, որ խնդիրը սննդային ձվի գերարտադրություն մեջ է։ Հայաստանը վերջին երկու տարիներին ձվի արտադրության և սպառման տեսանկյունից դարձել Է ինքնաբավ։ 2019 թվականին գրանցվել է ձվի արտադրանքի ավելցուկ, որը պայմանավորված է խոշոր և մանր արտադրողների քանակի ավելացմամբ։ 2019-ին շուկա են վերադարձել «Բաղրամյան» և «Վարդենիս» ընկերությունները, ինչպես նաև 3 անգամ ավելացել է ֆերմերային տնտեսությունների թիվը՝ 16-ից դառնալով 50-ից ավելի, որին նպաստել են նաև Կառավարության ծրագրերով առաջարկվող գյուղացիական մատչելի վարկերը։ 2019-ին արտադրվել է 794 մլն ձու, այն դեպքում, երբ ֆիզիոլոգիական պահանջի համաձայն տարեկան մեկ շնչին բաժին է ընկնում 210-215 ձու։ 2019-ի արտադրանքից մի փոքր մաս դեռ սպառված չէ և այս պահին շուկայում է, այս հանգամանքը ևս նպաստել է շուկայում ձվի ավելցուկին։ 

Հավելենք, որ արտադրողը համապատասխան միջավայրում պահեստավորված ձուն կարող է պահպանվել մինչև 90 օր՝ (+3) °C, խոնավությունը՝ 80-85 %։ 

Գերարտադրությունից զատ, կա մեկ այլ խնդիր՝ իրացում։ Կանխատեսումները, թե նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին ձվի իրացման սպառողական աճ կարձանագրվի՝ չեն արդարացել։ Ավելին՝ 2018 թվականի հետ համեմատած գրանցվել է իրացման նվազում։

Համադրելով այս փաստերը՝ կարող ենք նշել, որ  պնդումը, թե խոշոր արտադրողները փորձում են մրցակցությունից դուրս մղել փոքր արտադրողներին, քիչ հավանական է։

Այնուամենայնիվ,  Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովից  (ՏՄՊՊՀ) տեղեկացանք, որ կառույցը ուսումնասիրություններ է անցկացնում՝ պարզելու  հնարավոր գերիշխող դիրքերի չարաշահումները՝ մասնավորապես,  չհիմնավորված գնային քաղաքականությունը։ Ուսումնասիրության ավարտից հետո  արդյունքները հրապարակվելու են։

2․ Շուկայում առկա ձվերը ժամկետանց չեն

Գերարտադրությամբ պայմանավորված՝ մեդիադաշտում տեղեկություններ տարածվեցին, թե շուկայում վաճառվում են ժամկետնանց ձվեր, ինչը վտանգում է մարդկանց առողջությունը։ Անդրադառնալով այս պնդմանը՝ նշենք, որ արդեն մեկ ամիս է, ինչ շուկայում ձվի գինը նվազել է, սակայն այս ընթացքում Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի փոխանցմամբ՝ թունավորումների կամ ձվի վատ որակի մասին որևէ բողոք չի ստացվել։ 

Ինչ վերաբերում է շուկայի վերահսկմանը, նշենք, որ ՏՄՊՊՀ-ն արդեն 20 օր, իսկ ՍԱՏՄ-ն՝ սկսած փետրվարի 7-ից, շուկայում իրականացնում են մշտադիտարկում՝  ողջ հանրապետության տարածքով։ Մշտադիտարկմանը մասնակցում է նաև Թռչնաբույծների միությունը։ Արդյունքները հրապարակվելու են։

3․ Գնանկման պատճառը հսկայական ծավալներով ներկրումները չեն 

Մամուլը գրեց նաև, թե շուկայում առկա է ներկրված ձու, որը վաճառվում է տեղականի անվան տակ՝ ստեղծելով լիակատար հակամրցակցային միջավայր: 

ՍԱՏՄ-ն հայտնում է, որ 2019-ին Հայաստան որևէ երկրից ձու չի ներկրվել։ Մեր շուկան ներկայում ինքնաբավ է՝ տեղական արտադրությունը բավարարում է հանրապետության պահանջարկը։

Սաթեն Եղիազարյան